Zachowanie płodności
Zachowanie płodności to termin, pod którym kryją się procedury umożliwiające zabezpieczenie płodności u pacjentów poprzez zamrożenie komórek rozrodczych i tkanek, zarówno kobiet jak i mężczyzn oraz zarodków. W jakich sytuacjach jest to możliwe? I jak przebiega ten proces? Poznaj szczegóły!
Na czym polega zachowanie płodności?
Procedura zachowania płodności może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W przypadku zachowania zdolności reprodukcyjnej kobiet mamy możliwości zabezpieczenia komórek jajowych poprzez zamrożenie dojrzałych oocytów lub zamrażanie tkanki jajnikowej. U mężczyzn wykonuje się mrożenie nasienia lub mrożenie tkanki jądra. W sytuacji, gdy kobieta lub mężczyzna pozostaje w stałym związku i planuje potomstwo w przyszłości, możliwe jest także zrealizowanie części programu in vitro i zamrożenie zarodków.
Zabezpieczenie płodności jest możliwe u pacjentów przed terapią nowotworową (oncofertility), ale również u osób przed leczeniem, które może uszkodzić płodność – w tym u osób w trakcie tranzycji płciowej, u kobiet z endometriozą oraz u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi.
Zaletą zabezpieczenia oocytów jest również fakt, iż po zamrożeniu gamety się nie starzeją. W naturalnych warunkach, w miarę upływu czasu jakość komórek jajowych ulega pogorszeniu i stają się one bardziej podatne na uszkodzenia. Po zamrożeniu czas stoi dla oocytów w miejscu, dzięki czemu kobiety mogą je użyć w procedurze in vitro nawet po kilkunastu latach od momentu pobrania.
Czym jest Oncofertility?
To dziedzina medycyny, która łączy onkologię z medycyną rozrodu. Jej celem jest umożliwienie chorym na nowotwory zachowania szansy na biologiczne rodzicielstwo, po zakończeniu leczenia.
Pacjenci, u których planowana jest:
- chemioterapia,
- radioterapia w obrębie miednicy,
- operacje w obrębie układu rozrodczego
powinni być skierowani na konsultację zachowania płodności przed rozpoczęciem leczenia.
Leczenie onkologiczne w medycynie, a zabezpieczenie płodności
W trakcie leczenia onkologicznego może dojść do trwałego uszkodzenia gonad – zarówno jajników, jak i jąder – prowadząc do nieodwracalnej utraty płodności w przyszłości. Na utratę płodności szczególnie narażone są dzieci i młodzi dorośli.
Niezbędne badania przed zabezpieczaniem płodności
Przed przystąpieniem do procedury pomagającej zachować zdolności do posiadania biologicznego potomstwa konieczna jest indywidualna diagnostyka:
- u kobiet wymagana jest: konsultacja ginekologiczna z badaniem USG i oceną rezerwy jajnikowej (AMH, niekiedy FSH i estradiol na początku cyklu, ocena ilości pęcherzyków antralnych w USG, tzw AFC) oraz badania w kierunku infekcji: Anty-HIV 1,2, HBsAg, Anty-HBc, Anty HCV-Ab, VDRL, w uzasadnionych przypadkach również CMV IgG i IgM – ważne 6 miesięcy, grupa krwi; w przypadku zabiegu w znieczuleniu ogólnym dodatkowo: morfologia krwi, APTT, PT, sód, potas
- u mężczyzn: badanie nasienia, badania w kierunku infekcji (Anty-HIV 1,2, HBsAg, Anty-HBc, Anty HCV-Ab, VDRL) – ważne 6 miesięcy, grupa krwi, w przypadku zabiegu w znieczuleniu ogólnym dodatkowo: morfologia krwi, APTT, PT, sód, potas.
Co obejmuje zabezpieczenie płodności? Przebieg procedury
Przebieg procedury różni się w zależności od płci pacjenta i zastosowanej techniki. U kobiet pobiera się: komórki jajowe – po stymulacji hormonalnej i punkcji jajników, u mężczyzn: nasienie – w warunkach laboratoryjnych, czasem w kilku próbkach, fragment tkanki jajnikowej lub jądrowej – na drodze zabiegu chirurgicznego.
Pobranie komórek i tkanek
Przebieg procedury różni się w zależności od płci pacjenta i zastosowanej techniki. U kobiet pobiera się: komórki jajowe – po stymulacji hormonalnej i punkcji jajników, u mężczyzn: nasienie – w warunkach laboratoryjnych, czasem w kilku próbkach, fragment tkanki jajnikowej lub jądrowej – na drodze zabiegu chirurgicznego.
Mrożenie komórek, tkanek i zarodków
Komórki jajowe (oocyty), nasienie, tkanki i zarodki mrożone są metodą witryfikacji. To najnowocześniejsza oraz najbezpieczniejsza technika zamrażania materiału. Podczas witryfikacji stosowane są krioprotektory, czyli związki osłaniające, których rolą jest ochrona przed niskimi temperaturami. Dzięki temu próbki mogą być bezpiecznie przechowywane w ciekłym azocie, w bardzo niskich temperaturach (ok -196ºC) przez wiele lat.
Przechowywanie w Banku Komórek i Zarodków
Zamrożone komórki jajowe, zarodki, nasienie i tkanki są przekazywane do naszego Banku Komórek i Zarodków, gdzie są przechowywane do momentu ich wykorzystania. Wszystkie zbiorniki, w których przechowywane są komórki, zarodki i tkanki w naszym laboratorium są wyposażone w system Octax Log&Guard, który stale monitoruje temperaturę i w razie jej podwyższenia niezwłocznie alarmuje zespół embriologiczny. Dzięki temu rozwiązaniu mamy pewność, że depozyty są przechowywane w optymalnych warunkach
Metody zachowania płodności u kobiet
W przypadku kobiet najprostszą metodą zabezpieczenia jest pobranie komórek jajowych podczas punkcji jajników, a następnie ich odpowiednie przygotowanie i zamrożenie. Innym rozwiązaniem jest pobranie laparoskopowo i zamrożenie fragmentu tkanki jajnikowej, a w przyszłości ponowne jej wszczepienie pacjentce po zakończonej terapii. Taki sposób daje kobiecie szansę zarówno na przywrócenie funkcji hormonalnych i zdolności do prokreacji. Wybór metody zależy od wieku, rezerwy jajnikowej i wskazań klinicznych.
Mrożenie komórek jajowych
To metoda z wyboru dla pacjentek z zachowaną czynnością jajników. Wymaga stymulacji hormonalnej trwającej ok. 10–12 dni, komórki pobierane są w trakcie punkcji i przekazywane do laboratorium, a następnie do Banku Komórek Rozrodczych i Zarodków.
Mrożenie tkanki jajnikowej
Dla pacjentek, które nie mogą czekać na stymulację (np. niespodziewana diagnoza nowotworu i konieczność niezwłocznego rozpoczęcia leczenia onkologicznego) chirurgicznie pobierany jest fragment kory jajnika, a następnie zamrażany. W przyszłości może zostać przeszczepiony, dzięki temu kobieta może zachować funkcje hormonalne i – jeśli ogólny stan zdrowia na to pozwala – starać się o potomstwo.
Mrożenie zarodków
Możliwe tylko u kobiet pozostających w trwałym związku. Zarodki powstają w procedurze in vitro i są mrożone na etapie blastocysty w naszym laboratorium metodą witryfikacji, a następnie przechowywane w specjalnym banku w klinice.
Metody zachowania płodności u mężczyzn
U mężczyzn rekomenduje się pobranie i zamrożenie nasienia. W przyszłości, materiał może być wykorzystany podczas zabiegu inseminacji lub podczas procedury in vitro. W przypadku azoospermii możliwe jest wykonanie biopsji jądra (TESE, TESA lub mTESE) i zamrożenie pobranego materiału w przypadku potwierdzonej obecności plemników.
Mrożenie nasienia – sposób na zachowanie płodności i wsparcie leczenia niepłodności
Jest to najbardziej rozpowszechniona metoda zabezpieczenia płodności u mężczyzn. Próbka nasienia oddawana jest do analizy i następnie zamrażana.
Procedura wskazana jest u pacjentów przed chemioterapią, radioterapią, operacjami, a także przy nieprawidłowych parametrach nasienia.
Mrożenie tkanki jądra – nowoczesne możliwości zachowania płodności w medycynie
Metoda ta jest rekomendowana dla chłopców i młodych mężczyzn, którzy jeszcze nie produkują plemników. Fragment tkanki jądra pobierany jest operacyjnie i zamrażany.
Mrożenie zarodków – dodatkowa opcja zabezpieczenia płodności
W przypadku par leczonych z powodu niepłodności – możliwe jest zamrożenie nadliczbowych zarodków po procedurze in vitro. To jedno z najbardziej skutecznych rozwiązań na przyszłość – zarodki mogą być transferowane wiele lat później.
