23 stycznia 2025

Obalamy 10 najpopularniejszych mitów o in vitro

Zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro) to jedna z przełomowych metod medycyny, która od ponad 40 lat odmienia życie ogromnej grupy ludzi. Dzięki niej na świat przyszło już ponad 10 milionów dzieci – to liczba, która najlepiej świadczy o skuteczności i znaczeniu tej technologii, a przede wszystkim o powszechności problemu, jakim jest niepłodność. Mimo nieustającego postępu nauki i medycyny, na temat procedur in vitro wciąż powielane jest wiele błędnych teorii, których nie potwierdzają żadne badania naukowe. W tym artykule obalamy mity na temat in vitro, rozwiewając wątpliwości i tłumacząc aspekty procedury na podstawie naukowych faktów.

Mity o in vitro – czy nadliczbowe zarodki są niszczone?

Fakty: Na wstępie należy zauważyć, że zarówno podczas naturalnych starań, jak i przy procedurze in vitro, tylko część zarodków osiągnie stadium blastocysty, które umożliwia ich dalszy rozwój. To proces naturalny, wynikający z tego, że nieprawidłowe genetycznie zarodki rozwijają się tylko do pewnego etapu, a następnie obumierają. Zapłodnienie większej ilości oocytów, do którego dochodzi w trakcie procedury in vitro powoduje powstanie większej liczby zarodków. Zarodki o prawidłowym rozwoju, które nie zostaną przetransferowane do jamy macicy nie są niszczone, a mrożone w procesie witryfikacji, następnie przechowywane w klinice do czasu, kiedy pacjenci zdecydują się na ich wykorzystanie (np. w kolejnym transferze). Takie zarodki mogą również zostać przekazane do adopcji, być może dzięki temu inna niepłodna para, mająca problem z zajściem w ciążę, będzie mogła cieszyć się z rodzicielstwa. Zarodki przechowywane są w ciekłym azocie nawet przez wiele lat, bez ryzyka ich uszkodzenia.

Co najważniejsze – zasady postępowania z zarodkami normują dostępne badania naukowe oraz bardzo precyzyjne przepisy prawa.  W Polsce reguluje je Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności. Za zniszczenie zarodków embriologom i klinikom grożą surowe konsekwencje prawne, dlatego takie sytuacje nie mogą mieć miejsca.

Ten mit o in vitro jest chyba jednym z najbardziej popularnych, ale także najbardziej szkodliwych dla obiektywnego postrzegania procedury in vitro.

Procedura in vitro – w trakcie przeprowadzenia jej można wybrać np. płeć, kolor oczu i włosów dziecka.

Fakty: W Polsce i w wielu innych krajach świata, istnieją normy prawne i etyczne, które określają zasady dobrych praktyk związanych z zapłodnieniem in vitro. Czysto teoretycznie (przy zastosowaniu badań genetycznych) istnieje możliwość sprawdzenia płci zarodka, a rodzice korzystający z zapłodnienia pozaustrojowego mogliby wybrać, jaką płeć ma mieć ich dziecko.  Wybór zarodka określonej płci jest jednak w Polsce zabroniony.

Weryfikacja płci zarodka jest dopuszczalna jedynie w momencie, w którym jeden z partnerów jest nosicielem choroby genetycznej sprzężonej z płcią, którą mógłby przekazać dziecku. Wówczas to, czy będzie ono chłopcem czy dziewczynką ma ogromny wpływ na przyszłe zdrowie potomstwa. To jedyna sytuacja, w której możliwe jest transferowanie zarodka o określonej płci – jest ona jednak uwarunkowana szeregiem badań oraz wskazań medycznych.

Zapłodnienie pozaustrojowe – czy możliwy jest wybór koloru oczu i włosów?

Jeśli chodzi o wybór pozostałych cech fenotypowych, takich jak kolor włosów czy oczu, manipulacje tego rodzaju są nie tylko niedozwolone, ale wręcz niemożliwe, ze względu na brak metod, które umożliwiałyby sprawdzenie ich u zarodka. Nie każdy uczestnik dyskusji publicznej może posiadać tak szczegółową wiedzę, dlatego obalamy mity o in vitro, aby wyjaśnić krzywdzące stwierdzenia i błędne teorie.

Zapłodnienie pozaustrojowe a zdrowie dzieci – częściej chorują i rodzą się z wadami genetycznymi

Obalamy kolejny mit na temat in vitro – dzieci par leczących niepłodność, urodzone dzięki in vitro, są statystycznie tak samo zdrowe, jak dzieci poczęte naturalnie.

Fakty: W ogólnej populacji wszystkich dzieci, zarówno tych poczętych naturalnie, jak i z pomocą metody in vitro, występuje analogiczne niewielkie ryzyko wystąpienia wad wrodzonych. Badania naukowe dotyczące zdrowia dzieci urodzonych dzięki in vitro wskazują, że istnieje bardzo niewielkie (o ok. 1-1,5%) zwiększenie ryzyka wad wrodzonych, co jest związane nie z zastosowaniem procedury zapłodnienia pozaustrojowego, ale ze źródłem problemów z zajściem w ciążę, czyli przyczyną niepłodności.

Niezwykle istotna dla monitorowania zdrowia dziecka jest diagnostyka rodziców przed etapem planowanego poczęcia, a także opieka prenatalna w trakcie ciąży.

Procedura in vitro sprawia, że dzieci przychodzą na świat kosztem swojego rodzeństwa

Fakty: Niezależnie od tego, czy mówimy o zarodku powstałym podczas naturalnego poczęcia w wyniku współżycia, czy w wyniku procedury in vitro, statystyki oraz badania naukowe są identyczne: średnio zaledwie jeden na cztery zarodki rozwinie się prawidłowo, dając szansę na implantację i narodziny dziecka.

Zarodki powstałe w wyniku naturalnych starań, które mają wady lub nie zagnieżdżą się w macicy, (czego powodem może być m.in. endometrioza lub zaburzenia hormonalne), po ich obumarciu są usuwane z organizmu przez układ odpornościowy lub podczas miesiączki. W takim przypadku partnerzy często są nieświadomi, że w ogóle doszło do zapłodnienia komórki jajowej.

Niepłodność pod kontrolą – co dzieje się w laboratorium?

Zdecydowanie inaczej jest w laboratorium – tutaj cały proces odbywa się pod czujnym okiem kamery systemu time-lapse. Embriolodzy na bieżąco obserwują rozwój zarodków pod mikroskopem i skrupulatnie go dokumentują. Tylko dzięki takiej dokładności i bezpieczeństwu, są w stanie stwierdzić, kiedy doszło do zatrzymania rozwoju zarodków.

Twierdzenie, że tylko zapłodnienie pozaustrojowe prowadzi do obumarcia zarodków to kolejny mit na temat in vitro, który może wynikać z braku wiedzy o ludzkiej biologii, będąc tym samym krzywdzącą manipulacją.

Zapłodnienie in vitro to większe ryzyko ciąży bliźniaczej

Fakty: W przeszłości, aby zwiększyć skuteczność procedury in vitro, do jamy macicy transferowano przeważnie więcej niż jeden zarodek. Takie postępowanie nie jest już rekomendowane, głównie ze względu na to, że ciąże bliźniacze z zasady są ciążami ze zwiększonym ryzykiem powikłań. Obecnie kliniki leczenia niepłodności rezygnują z tej praktyki – z uwagi na dobro matki i dziecka – tylko w wyjątkowych i uzasadnionych sytuacjach decydują się na podanie maksymalnie dwóch zarodków (zgodnie z obowiązującą ustawą i rekomendacjami Towarzystw Naukowych).

Zapłodnienie pozaustrojowe to droga na skróty

Fakty: Ten mit na temat in vitro jest bardzo krzywdzący dla pacjentów, którzy cierpią na niepłodność i są w trakcie lub po leczeniu tą metodą. Pacjenci mają za sobą często wymagającą i długą drogę diagnostyki oraz leczenia, by rozwiązać problem z zajściem w ciążę i doczekać się upragnionego potomstwa. Sama procedura zapłodnienia in vitro jest jednym z ostatnich etapów leczenia niepłodności. Rekomendowana jest wtedy, gdy zostały wyczerpane już wszystkie inne możliwe metody leczenia i sposoby, które mogłyby wpłynąć na płodność pary. In vitro nie jest więc drogą na skróty, a skomplikowaną procedurą medyczną, która wymaga dużego zaangażowania zarówno ze strony pacjentów, jak i zespołu kliniki.

Niepłodność i droga do rodzicielstwa – jak wygląda przygotowanie do in vitro?

Przygotowanie do procedury obejmuje liczne badania, stymulację hormonalną jajników oraz zabiegi, w tym punkcję jajników i transfer zarodków. Cały proces trwa kilka tygodni i może być obciążający dla pary zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Problem z zajściem w ciążę jest dla pacjentów ogromnym wyzwaniem, a ich droga do rodzicielstwa trwa czasami nawet kilka lat. Zajście w ciążę dzięki metodzie in vitro po tak długim czasie, wynagradza pacjentom lata starań i niepowodzeń oraz sprawia, że wreszcie mogą cieszyć się upragnionymi dziećmi.

Naprotechnologia może całkowicie zastąpić zapłodnienie pozaustrojowe

Fakty: Naprotechnologia jest często uważana za alternatywę dla metody in vitro, jednak jej skuteczności nie potwierdzają żadne dostępne badania naukowe. Naprotechnologia korzysta z niektórych metod leczenia zachowawczego, ale należy pamiętać, że niepłodność może wynikać ze złożonych przyczyn np. gdy problemem jest niedrożność jajowodów czy bardzo niska liczba plemników w nasieniu (lub ich brak). W takich sytuacjach rozwiązaniem problemu z zajściem w ciążę jest tylko zapłodnienie in vitro.

Stosowanie niesprawdzonych i niepopartych badaniami naukowymi metod może być także niewskazane ze względu na upływający czas – u pacjentek wraz z wiekiem obniża się rezerwa jajnikowa i potencjał reprodukcyjny, a tym samym zmniejsza się ich płodność i szanse na posiadanie biologicznego potomstwa. Stosowanie naprotechnologii może się okazać kradzieżą czasu reprodukcyjnego.

In vitro nie leczy niepłodności

Fakty: Niepłodność to niemożność uzyskania ciąży przez parę, która regularnie ze sobą współżyje przez okres 12 miesięcy, bez stosowania środków zapobiegających zapłodnieniu (np. antykoncepcja doustna lub wkładka hormonalna). Warto zaznaczyć, że niepłodność została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za poważną chorobę społeczną. Celem leczenia tej choroby jest rozwiązanie problemu z zajściem w ciążę i doprowadzenie do szczęśliwego finału – urodzenia dziecka.

Zapłodnienie pozaustrojowe jest najskuteczniejszą i w niektórych sytuacjach jedyną metodą, umożliwiającą posiadanie potomstwa przez parę, cierpiącą na niepłodność.  W związku z tym, można stwierdzić, że procedura in vitro to skuteczny sposób leczenia niepłodności.

Niepłodność – ten problem dotyczy głównie kobiet

Fakty: Niepłodność to problem par, a jej przyczyny w równym stopniu dotyczą kobiet i mężczyzn. Badania naukowe dowiodły, że czynnik męski jest przyczyną niepłodności u ok. połowy par, nieskutecznie starających się o dziecko. Bardzo ważne jest, aby w procesie leczenia niepłodności brała udział para, a nie partner czy partnerka – wzajemne wsparcie i zaangażowanie obojga z nich jest ogromne ważne w drodze do upragnionego rodzicielstwa.

Mity o in vitro – stymulacja hormonalna do procedury jest szkodliwa dla kobiety

Fakty: Stymulacja hormonalna jako część procedury in vitro, jest prowadzona przez doświadczonych lekarzy pracujących w klinikach leczenia niepłodności. Dzięki regularnemu monitorowaniu stanu zdrowia pacjentki i dostosowywaniu sposobu stymulacji oraz dawek hormonów, ryzyko, że wystąpią działania niepożądane jest ograniczane do minimum. U niewielkiej grupy pacjentek (1-5%) może wystąpić zespół hiperstymulacji jajników, który pod odpowiednią kontrolą specjalisty, nie niesie ze sobą negatywnych konsekwencji dla zdrowia pacjentki.

Badania naukowe nie wykazały trwałego negatywnego wpływu stymulacji hormonalnej na zdrowie kobiet lub późniejsze zaburzenia hormonalne. In vitro nie zwiększa też ryzyka zachorowania na raka piersi, jajnika czy macicy. Niepłodność może wiązać się z nieznacznie zwiększonym ryzykiem wystąpienia tych nowotworów u kobiet, jednak nie jest to bezpośrednio związane z przeprowadzaniem procedury, a z przyczyną lub przyczynami problemów z zajściem w ciążę. Owulacja stymulowana hormonami jest również bezpieczna dla kobiet zabezpieczających swoją płodność przed leczeniem onkologicznym (oncofertility).

Mity o in vitro – podsumowanie

Mitów na temat in vitro niestety jest wiele i są wciąż obecne w przestrzeni publicznej. Mylne przekonania niepotrzebnie wzbudzają obawy i stygmatyzują pacjentów. Powodują, że część osób boi się poddać leczeniu i rezygnuje z marzeń o posiadaniu potomstwa. Należy też podkreślić, że in vitro to procedura medyczna stosowana wyłącznie ze względów medycznych i pod kontrolą specjalisty z zakresu medycyny rozrodu. Zapłodnienie pozaustrojowe to metoda stosowana u par, które często latami starają się o potomstwo i nigdy nie jest stosowana na życzenie pacjentów, bez wskazań medycznych.

Podziel się wpisem:

Masz pytania?

Zadzwoń

(+48) 12 661 30 30

lub napisz do nas

[email protected]

just contact image

Zobacz również

Badania
12 minut
02 luty 2017

Ocena rezerwy jajnikowej

Ocena rezerwy jajnikowej to jeden z pierwszych testów jakie wykonuje się u pacjentek zgłaszających się do lekarza z powodu trudności w zajściu w ciążę...
Ocena rezerwy jajnikowej to jeden z pierwszych testów jakie wykonuje się u pacjentek zgłaszających się do lekarza z powodu trudności w zajściu w ciążę...
Czytaj wpis
Niepłodność
10 minut
04 kwiecień 2017

Time-Lapse to bezpieczeństwo zarodków

Bezpieczny rozwój zarodków to nasz priorytet. Gdy systemy hodowli zarodków time-lapse stają się powoli standardem w pracy embriologa klinicznego, to w naszym Centrum ARTVIMED od kilku już lat wykorzystujemy Time-Lapse...
Bezpieczny rozwój zarodków to nasz priorytet. Gdy systemy hodowli zarodków time-lapse stają się powoli standardem w pracy embriologa klinicznego, to w naszym Centrum ARTVIMED od kilku już lat wykorzystujemy Time-Lapse...
Czytaj wpis
Niepłodność
8 minut
05 maj 2017

Receptywność endometrium

W programie zapłodnienia pozaustrojowego jednym z kluczowych momentów, być może nawet najważniejszym, jest ten, w którym transferowany zarodek rozpoczyna proces zagnieżdżania się w błonie śluzowej macicy...
W programie zapłodnienia pozaustrojowego jednym z kluczowych momentów, być może nawet najważniejszym, jest ten, w którym transferowany zarodek rozpoczyna proces zagnieżdżania się w błonie śluzowej macicy...
Czytaj wpis