Rola jajowodów w procesie zapłodnienia: dlaczego ich drożność jest tak ważna?
Każda kobieta planująca potomstwo powinna dbać o kondycję i harmonię swojego ciała oraz odpowiednio przygotować się do ciąży. Kobieca płodność zależy w dużej mierze od prawidłowej gospodarki hormonalnej, a szanse na zajście w ciąże są ściśle powiązane z dbałością o zdrowie kobiecego układu rozrodczego. Jednym z jego kluczowych narządów obok macicy i jajników są jajowody, w których zachodzi zapłodnienie czyli połączenie komórki jajowej z plemnikiem. Aby do tego doszło konieczna jest ich drożność – szacuje się, że czynnik jajowodowy, czyli niedrożne jajowody jest rozpoznawany u ok. 30% pacjentek w trakcie diagnostyki niepłodności, Jest to zatem jedna z najczęściej spotykanych przyczyn problemów z zajściem w ciążę. Jak sprawdzić stan drożności jajowodów i dlaczego jest to tak istotne? Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej!
Jajowody – jaką rolę pełnią w organizmie kobiety?
Układ rozrodczy kobiety składa się z kilku narządów, z których każdy odpowiada za inną część procesu zapłodnienia. Jajniki produkują komórki jajowe (każda komórka jajowa dojrzewa w cyklu menstruacyjnym) i wydzielają hormony (estrogen oraz progesteron), które regulują cykl miesiączkowy i przygotowują organizm, aby kobieta mogła zajść w ciążę. Macica odpowiada za zagnieżdżenie się zarodka, a następnie za jego rozwój. Zarodek transportowany jest do macicy przez jajowody, które stanowią cienkie przewody o długości średnio od 10 do 12 cm i średnicy około 1 cm.
Jajowód to przewód, którego ściana jajowodu zbudowana jest z kilku warstw, w tym zewnętrznej błony surowiczej oraz warstwy mięśniowej i błony śluzowej z rzęskami. Podczas owulacji, prawidłowo funkcjonujący jajnik uwalnia dojrzałą komórkę jajową, a sprawne jajowody są w stanie ocenić drożność jajowodów… a raczej „zapewnić” jej przemieszczanie się w kierunku macicy. Ruch rzęsek oraz delikatne skurcze mięśni wspomagają przepływ komórki jajowej, dzięki czemu może się ona spotkać z plemnikiem i dojść do zapłodnienia.
Drożność jajowodów ma kluczowe znaczenie dla przebiegu procesu zapłodnienia, ponieważ ich blokada uniemożliwia zarówno dotarcie plemników do komórki, jak i transport zapłodnionej komórki jajowej do jamy macicy.
Najczęstsze przyczyny niedrożności jajowodów?
Przyczyny niedrożności jajowodów bywają zróżnicowane. Może to być efekt wrodzonych wad anatomicznych, różnego rodzaju operacje w obrębie jamy brzusznej (np. usunięcie torbieli czy mięśniaków), a także przebyte stany zapalne narządów miednicy mniejszej. Poniżej kilka z nich:
- Przewlekłe stany zapalne przydatków, wywołane infekcjami bakteryjnymi (m.in. Chlamydia trachomatis lub rzeżączką). Mogą one doprowadzić do powstania zrostów w obrębie jajowodów lub ich bezpośredniego otoczenia, utrudniając prawidłowy przepływ.
- Endometrioza – przewlekła choroba, w której komórki endometrium rozprzestrzeniają się poza jamę macicy, także w obrębie jajowodów lub ich bezpośredniego sąsiedztwa, powodując czasem całkowite zablokowania jajowodów.
- Blizny i zrosty pooperacyjne – po przebytych zabiegach w obrębie jamy brzusznej może dojść do zmian, które utrudniają naturalny transport komórki jajowej.
- Ciąża pozamaciczna – jeśli w przeszłości zarodek nie zagnieździł się w jamy macicy, lecz w jajowodzie, mogło dojść do jego uszkodzenia.
- Wrodzone wady macicy i jajowodów – niektóre kobiety rodzą się z anomaliami anatomicznymi, które wpływają na drożność.
- Nowotwory układu rozrodczego – rzadkie przypadki, gdy tkanka nowotworowa zlokalizowana jest w jajowodzie.
Wszystkie te czynniki mogą doprowadzić do powstania zrostów w obrębie jajowodów, które utrudniają lub uniemożliwiają przepływ komórki jajowej bądź plemników, tym samym blokując naturalne zajście w ciążę.
Drożność jajowodów – czy istnieją wyraźne objawy zaburzeń?
Niedrożność jajowodów nie boli i często nie daje charakterystycznych objawów. Zdarza się zatem, że kobieta przez długi czas nie zdaje sobie sprawy, iż ma utrudnioną lub wręcz zablokowaną drogę do zapłodnienia. W niektórych przypadkach mogą pojawić się:
- Bóle w dolnej części brzucha – mogą być obustronne lub jednostronne, często powiązane z zaburzeniami cyklu lub różnymi stanami zapalnymi.
- Bolesne miesiączki – szczególnie jeśli towarzyszą im przewlekłe stany zapalne czy endometrioza, która może blokować drożność.
Jednak najbardziej charakterystycznym „objawem” jest brak upragnionej ciąży mimo regularnego współżycia bez antykoncepcji. Jeśli niedrożność dotyczy obydwu jajowodów, zajście w ciążę jest niemożliwe w sposób naturalny. Każdy przypadek medyczny jest indywidualny i powinien być skonsultowany z lekarzem, który posiada wiedzę o pacjentce, jej przebytych chorobach lub zabiegach oraz aktualnym stanie zdrowia. W celu sprawdzenia potencjalnego problemu z jajowodami, lekarz może zalecić badanie drożności jajowodów, które jest nowoczesną i precyzyjną metodą diagnostyczną w leczeniu niepłodności.
Czy z niedrożnymi jajowodami można współżyć i zajść w ciążę?
Jeżeli niedrożność jajowodów obejmuje tylko jeden jajowód, a drugi pozostaje w pełni drożny, istnieje szansa, że komórka jajowa z jajnika trafi do strony zdrowego jajowodu i dojdzie do zapłodnienia. Jednak gdy niedrożność dotyczy obydwu jajowodów, wtedy zajście w ciążę jest niemożliwe na drodze naturalnej.
Na szczęście, współczesna medycyna daje szereg możliwości na udrażnianie jajowodów. Po badania hsg zdarza się, że niewielkie blokady zostaną usunięte już podczas podania środka kontrastowego. W innych przypadkach, aby poprawić drożność, można przeprowadzić laparoskopia i w jej trakcie usunąć blizny lub zrosty. Tym samym dojdzie do udrożnienia jajowodu, co zwiększa szanse na to, że powstały w jajniku pęcherzyk z komórką jajową będzie mógł zostać zapłodniony. Jeśli jednak wszelkie zabiegi i udrażnianie jajowodów nie przyniesie rezultatu, skutecznym rozwiązaniem jest zapłodnienie pozaustrojowe (IVF), w trakcie którego komórki jajowe pozyskuje się bezpośrednio z jajnika, a następnie powstały zarodek transportowany jest do macicy, omijając jajowody
