Endometrioza to przewlekła choroba, poważnie wpływająca na płodność kobiet. Dowiedz się, czym jest endometrioza, poznaj jej objawy i jak ją diagnozować
Endometrioza to choroba przewlekła, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy rozwija się poza jej naturalnym miejscem. Może to prowadzić do szeregu objawów, które często są niespecyficzne i mogą być mylone z innymi schorzeniami. Wczesne rozpoznanie i leczenie endometriozy są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentek oraz ich płodności.
Czym jest endometrium i jaką rolę pełni w organizmie?
Endometrium to błona śluzowa wyścielająca wnętrze macicy. Jego główną funkcją jest tworzenie odpowiednich warunków dla zagnieżdżenia się zarodka. W trakcie cyklu endometrium ulega zmianom i pogrubieniu, przygotowując się na potencjalną ciążę, a gdy do niej nie dochodzi, złuszcza się i jest wydalane z organizmu podczas menstruacji.
Przyczyny endometriozy – najważniejsze czynniki ryzyka
Dokładne przyczyny endometriozy nie są w pełni poznane, ale istnieje kilka teorii dotyczących jej powstawania. Należą do nich:
● teoria menstruacji wstecznej: krew menstruacyjna, zawierająca komórki endometrium, cofa się przez jajowody do jamy brzusznej, gdzie komórki te mogą się zaimplantować i rosnąć.
● teoria związana z uwarunkowaniami genetycznymi: endometrioza może występować rodzinnie, co sugeruje predyspozycje genetyczne.
● teoria zaburzeń układu immunologicznego: nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu odpornościowego mogą umożliwiać przetrwanie i rozwój komórek endometrium poza macicą.
● teoria metaplazji: proces, w którym komórki otrzewnej przekształcają się w komórki endometrium.
Objawy i symptomy endometriozy – kiedy warto się zdiagnozować?
Wieloletnie doświadczenie w opiece nad pacjentkami z endometriozą, wskazuje, że objawy tej choroby mogą być niezwykle zróżnicowane i niespecyficzne. Istnieje jednak pewien zestaw symptomów, które pojawiają się u pacjentek najczęściej. Należą do nich objawy bólowe endometriozy:
● bolesne miesiączki (dysmenorrhea): silne bóle w podbrzuszu i plecach w okolicy krzyżowej, często rozpoczynające się przed menstruacją i trwające przez kilka dni;
● ból podczas stosunku (dyspareunia): głęboki ból odczuwany w trakcie lub po współżyciu seksualnym;
● ból podczas oddawania moczu lub wypróżniania: szczególnie nasilający się w czasie menstruacji;
● bóle barku / kończyn, pojawiające się w trakcie miesiączki.
Do innych objawów endometriozy należą:
● obfite lub nieregularne krwawienia: w tym krwawienia między miesiączkami;
● objawy żołądkowo-jelitowe: biegunki, zaparcia, wzdęcia, nudności;
● niepłodność: problemy z zajściem w ciążę mogą być pierwszym sygnałem choroby;
● przewlekłe zmęczenie.
● plamienia międzymiesiączkowe
Jeśli doświadczasz powyższych objawów, warto skonsultować się z lekarzem w celu dalszej diagnostyki. Pamiętaj, że ból znacząco pogarszający komfort twojego życia, to przeważnie nie jest tylko „twoja uroda”!
Diagnostyka endometriozy
Choć społeczna świadomość endometriozy znacznie wzrosła w ostatnich latach, wciąż sporym wyzwaniem pozostaje jej wczesna diagnostyka. Faktycznie, rozpoznanie endometriozy przez lekarza może być utrudnione ze względu na niespecyficzność objawów. Dlatego w sytuacji, gdy podejrzewasz u siebie endometriozę, warto kierować się od razu do specjalisty w tym zakresie, który przeprowadzi pełen proces diagnostyczny. Obejmuje on:
● wywiad medyczny: szczegółowa rozmowa na temat objawów i historii choroby;
● badanie ginekologiczne https://artvimed.pl/inne-uslugi/#ginekologia : ocena narządów miednicy;
● ultrasonografia przezpochwowa w protokole endometriozy – czyli znacznie bardziej szczegółowe badanie USG https://artvimed.pl/diagnostics/ginekologiczne-badanie-usg/ , wykonywane przez wyszkolonych w tym zakresie specjalistów.
Diagnostyka często jest uzupełniana o badanie rezonansu magnetycznego (MRI), które może pomóc w identyfikacji torbieli endometrialnych i głębokich nacieków endometriozy.
Laparoskopia diagnostyczna – „złoty standard”?
Laparoskopia https://artvimed.pl/diagnostics/laparoskopia/ jeszcze do niedawna uważana była za „złoty standard” w diagnostyce endometriozy. Współcześnie zamiast laparoskopii, proponuje się pacjentkom nieinwazyjne, ale skuteczne metody diagnostyczne, takie jak USG w protokole endometriozy czy inne badania obrazowe, np. MRI. Specjaliści z zakresu diagnostyki tej konkretnej choroby potrafią zidentyfikować nawet niewielkie ogniska endometriozy bez konieczności zabiegu operacyjnego.
Endometrioza a niepłodność – wpływ na szanse zajścia w ciążę
Endometrioza jest jedną z głównych przyczyn niepłodności u kobiet. Rozwój choroby może prowadzić do:
● zrostów i niedrożności jajowodów, które będą utrudniać przemieszczanie się komórki jajowej;
● uszkodzenia tkanki jajnikowej, co skutkować może zmniejszeniem rezerwy jajnikowej i obniżeniem jakości komórek jajowych;
● zaburzeń hormonalnych i immunologicznych, które negatywnie wpływają na proces zapłodnienia i implantacji zarodka.
Kiedy warto rozważyć metody wspomaganego rozrodu przy endometriozie?
Jeżeli naturalne starania o ciążę nie przynoszą efektu przez 6–12 miesięcy, a pacjentka ma zdiagnozowaną endometriozę, warto rozważyć wizytę w klinice leczenia niepłodności i zastosowanie metod wspomaganego rozrodu.
Wybór odpowiedniej techniki leczenia zależy od wieku kobiety, stopnia zaawansowania choroby oraz funkcjonowania jajników i jajowodów.
Najczęściej stosowane metody to:
● stymulacja owulacji i inseminacja domaciczna (IUI) https://artvimed.pl/treatment-method/inseminacja/ – stosowana głównie w łagodniejszych przypadkach endometriozy, jeśli jajowody są drożne, a parametry nasienia partnera są prawidłowe.
● zapłodnienie in vitro (IVF) https://artvimed.pl/treatment-method/in-vitro-i-techniki-dodatkowe/ – zalecane szczególnie w zaawansowanych stadiach choroby, przy niedrożnych jajowodach lub obniżonej rezerwie jajnikowej. Badania pokazują, że IVF jest najskuteczniejszą metodą leczenia niepłodności w trudniejszych przypadkach endometriozy.
Leczenie endometriozy – metody farmakologiczne i chirurgiczne
Na wstępie, należy zaznaczyć, że leczenie endometriozy ma na celu przede wszystkim zatrzymanie jej rozwoju, łagodzenie objawów i poprawę jakości życia pacjentek. Niestety aktualnie nie istnieją terapie, które powodowałyby całkowity zanik choroby. Wybór metod leczenia zależy od nasilenia objawów, wieku kobiety i jej planów dotyczących macierzyństwa.
Leczenie farmakologiczne stosowane jest w celu zahamowania wzrostu ognisk endometriozy i złagodzenia jej objawów. Obejmuje najczęściej:
o doustne środki antykoncepcyjne – mogą zmniejszać objawy bólowe;
o analogi GnRH – powodują czasowe zahamowanie cyklu miesiączkowego i wprowadzenie organizmu w stan podobny do menopauzy;
o progestageny i danazol – redukują zmiany endometrialne, jednak mogą powodować skutki uboczne.
Leczenie chirurgiczne (najczęściej laparoskopia, rzadko laparotomia ginekologiczna) – stosowane w celu usunięcia ognisk endometriozy, torbieli jajnikowych czy zrostów, co może zmniejszyć objawy bólowe.
Jak wybrać najlepszą metodę leczenia w zależności od stopnia zaawansowania?
Leczenie endometriozy powinno być dostosowane indywidualnie do pacjentki:
● I i II stopień – zazwyczaj stosuje się leczenie farmakologiczne i monitorowanie stanu pacjentki;
● III i IV stopień – może wymagać leczenia operacyjnego, najczęściej zależy jednak od objawów, wieku i planów prokreacyjnych pacjentki.
Rola diety, zdrowego trybu życia i wsparcia psychologicznego – wpływ leczenia na jakość życia i płodność
Leczenie endometriozy może znacznie poprawić komfort życia pacjentki poprzez zmniejszenie bólu i innych uciążliwych objawów. W wielu przypadkach odpowiednie postępowanie zwiększa również szanse na zajście w ciążę.
Choć leczenie farmakologiczne i chirurgiczne są kluczowe, styl życia odgrywa istotną rolę w zarządzaniu objawami endometriozy.
Dieta a endometrioza
Badania sugerują, że dieta bogata w:
● kwasy tłuszczowe omega-3 (np. ryby, siemię lniane, orzechy),
● błonnik (np. warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty),
● antyoksydanty (np. zielona herbata, jagody, kurkuma),
może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego i złagodzeniu objawów.
Z kolei ograniczenie spożycia cukru, czerwonego mięsa, produktów wysoko przetworzonych i nabiału może wpłynąć korzystnie na przebieg choroby.
Aktywność fizyczna i zarządzanie stresem a endometrioza
Regularne ćwiczenia, np. joga, pilates, pływanie, mogą pomóc w redukcji objawów bólowych. Natomiast techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, psychoterapia i wsparcie psychologiczne, pomagają w codziennym radzeniu sobie z przewlekłym stresem i bólem.
Podsumowanie
Endometrioza to przewlekła i bardzo dotkliwa choroba, które może prowadzić do silnych dolegliwości bólowych i problemów z płodnością. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentek. Jeśli zauważasz u siebie objawy endometriozy, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty.
