Czym są receptory KIR i komórki NK ?
KIR (ang. killer cell immunoglobulin-like receptors) to receptory należące do nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych. Mieszczą się na powierzchni komórek NK, czyli „naturalnych zabójców” (ang. natural killer cells). Komórki NK wykazują cytotoksyczność w stosunku do komórek uznawanych przez organizm za wrogie, ponieważ stanowią element wrodzonego systemu odpornościowego.
Receptory KIR odpowiedzialne są za regulację funkcji komórek NK. Uczestniczą w aktywacji lub hamowaniu ich funkcjonowania. Odbywa się to w wyniku oddziaływań zachodzących pomiędzy cząsteczkami receptorów KIR a białkami głównego kompleksu zgodności tkankowej u ludzi określanymi jako HLA (ang. human leukocyte antigens – ludzkie antygeny leukocytarne).
Zahamowanie lub nasilenie aktywności komórek NK w wyniku oddziaływań między KIR a HLA zależy przede wszystkim od budowy receptorów KIR.
Szczególną podgrupą komórek NK są limfocyty występujące w macicy nazywane macicznymi komórkami NK (uNK, uterine Natural Killer). Komórki uNK biorą udział w złożonym zjawisku zagnieżdżania się zarodka w macicy i tworzeniu się łożyska.
Interakcje zachodzące między receptorami KIR kobiecych komórek NK znajdujących się w macicy, a cząsteczkami HLA-C, występującymi na powierzchni komórek zarodkowych, są ważne we wczesnych etapach ciąży, podczas implantacji zarodka. Stąd, zaleca się, aby badanie KIR zawsze wykonywać razem z badaniem HLA-C.
Wśród receptorów KIR, które kodowane są przez 16 genów, wyróżnia się typy hamujące i aktywujące. Receptory KIR w zależności od obecności/nieobecności kodujących je genów aktywujących i hamujących występują w dwóch haplotypach A i B, wyróżniono dwie główne grupy haplotypów: AA i Bx.
W grupie haplotypu AA występuje więcej receptorów hamujących, natomiast Bx cechuje większa różnorodność, gdyż jest mieszanką jednych i drugich receptorów.
Receptory hamujące obniżają aktywność komórek uNK, natomiast receptory aktywujące pobudzają uNK do wydzielania cytokin i czynników wzrostowych niezbędnych do rozwoju łożyska i zarodka. Ważna jest równowaga pomiędzy cząsteczkami KIR hamującymi, jak i aktywującymi, gdyż utrata tej równowagi może doprowadzić do komplikacji w utrzymaniu ciąży.
Wśród HLA-C również wyróżnia się dwa główne haplotypy: C1 oraz C2, które w swojej budowie posiadają specyficzne miejsce dla wiązania wyżej wspomnianych receptorów.
Znaczenie genotypu HLA-C
W zależności od tego, jaki genotyp będzie miała matka i jaki będzie prezentowany przez trofoblast, możemy mówić o działaniu ochronnym bądź zagrażającym ciąży. Ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, poronień nawykowych, niedożywienia płodu czy samego niezagnieżdżenia się zarodka częściej obserwuje się przy występowaniu genotypu C2 HLA-C u partnera.
Szacuje się, że w populacji polskiej ok. 30% kobiet posiada hamujący genotyp KIR. Nie oznacza to jednak, że każda z nich skazana jest na niepowodzenie ciąży. W diagnostyce niepłodności immunologicznej ważne jest, zatem aby badaniu poddała się para starająca się o dziecko.
Pamiętajmy, że niepłodność immunologiczna może nie być jedynym czynnikiem powodującym problemy z zajściem w ciążę i jej utrzymaniem, dlatego genetyczna diagnostyka immunologiczna powinna być traktowana jako badanie uzupełniające w kompleksowej diagnostyce.
