Problemy z zajściem w ciążę mogą być powodowane przez bardzo wiele czynników, w tym również nieprawidłowe stężenie witaminy D. Przy planowaniu powiększenia rodziny w sposób szczególny należy zadbać o właściwą suplementacje witaminy D, gdyż jej niedobór może obniżyć szansę na posiadanie potomstwa niemal o połowę!
Czym jest witamina D i skąd ją brać?
Witamina D produkowana jest głównie przez skórę, w wyniku jej ekspozycji na promieniowanie słoneczne, w mniejszym stopniu może być także dostarczana wraz z pożywieniem.
Istnieje niewiele produktów spożywczych będących jej naturalnym źródłem, zaliczamy do nich: masło, mleko, mleko sojowe, ryby (makrela, tuńczyk, sardynki, dziki łosoś), oleje rybne oraz niektóre grzyby (kurki).
Podstawową funkcją witaminy D w organizmie człowieka jest utrzymywanie prawidłowego poziomu wapnia i fosforu, co warunkuję odpowiednią mineralizację tkanki kostnej.
Okazuje się, że witamina D ma również wpływ na płodność – receptor witaminy D (VDR) oraz enzymy odpowiadające za jej metabolizm występują także w tkankach rozrodczych, takich jak jajniki, macica, łożysko, jądra oraz w przysadce i podwzgórzu.
Zaburzenia w poziomie witaminy D niosą za sobą szereg negatywnych skutków z funkcjonowaniem układu rozrodczego, związanymi m.in. z implantacją zarodka, endometriozą, zaburzeniami owulacji, przebiegiem ciąży czy nieprawidłowymi parametrami nasienia.
Jak witamina D wpływa na płodność kobiet?
- Witamina D odgrywa znaczącą rolę w regulacji steroidogenezy. Obecność witaminy D w płynie pęcherzykowym i ekspresja jej receptora w komórkach ziarnistych u kobiet, stymuluje produkcję estradiolu i progesteronu – co świadczy o kluczowej roli witaminy D w procesie folikulogenezy i owulacji. Ponadto uważa się, że witamina D jest także odpowiedzialna za regulację gonadotropiny kosmówkowej (hCG) wydzielanej przez łożysko (a dokładniej syncytiotrofoblast) i działa na produkcję hormonów łożyskowych. Obniżona zawartość witaminy D i ekspresja VDR w łożysku prowadzi do dysfunkcji trofoblastu.
- Witamina D posiada bezpośredni wpływ na produkcję AMH, a tym samym na dłuższe utrzymanie rezerwy jajnikowej. Odpowiedni poziom witaminy D zapobiega tym samym przedwczesnemu wygaszeniu czynności jajników.
- Wiele badań wykazuje obniżony poziom witaminy D u kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników (PCOS). Niskie stężenie witaminy D prowadzi do zaburzeń regulacji metabolizmu wapnia, które wpływają na zahamowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych czego efektem są zaburzenia miesiączkowania i płodności. Niedobór witaminy D obniża także aktywność i ekspresję genu aromatazy w jajniku, co powoduje zaburzenia w konwersji androgenów do estrogenów. Wzrost stężenia androgenów uniemożliwia pojawienie się pęcherzyka dominującego a także może prowadzić do hirsutyzmu. Witamina D posiada swoje receptory VDR w komórkach β trzustki, przez co może mieć wpływ na insulinooporność, będącej jednym z objawów PCOS. Wzrost witaminy D w płynie pęcherzykowym u kobiet z PCOS poddanych zapłodnieniu in vitro zwiększał prawdopodobieństwo uzyskania ciąży.
- Niedobór witaminy D może również prowadzić do zaburzeń ekspresji genu HOXA10 potrzebnego do rozwoju i receptywności endometrium. Prowadzi to do niepłodności, utrudnionej implantacji zarodka, oraz wzrostu częstości wczesnych poronień.
- Witamina D wpływa na prawidłowy przebieg i utrzymanie ciąży oraz zdrowie potomstwa. Odgrywa ważną rolę w regulacji interakcji matka-płód. Wysoki poziom ekspresji VDR w doczesnej związany jest z wykształceniem funkcji odpornościowych płodu. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że suplementacja witaminy D może zapobiec kilku powikłaniom ciążowym jak cukrzyca ciężarnych czy stan przedrzucawkowy.
Jaki witamina D wpływa na płodność mężczyzn?
- W przypadku wpływu witaminy D na męski układ rozrodczy udowodniono, iż zarówno zbyt niskie jak i zbyt wysokie stężenie witaminy D jest związane z gorszymi parametrami nasienia, m.in. ze zmniejszoną ruchliwością i morfologią plemników.
- Oprócz samej witaminy D, wpływ na płodność męską mają również wapń oraz fosfor − zależne od jej poziomu. Witamina D wpływa na zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężenia wapnia w komórkach plemnikowych i aktywację szlaków molekularnych odpowiedzialnych za ruchliwość plemników, kapacytacje i reakcje akrosomową.
Problemy z zajściem w ciążę mogą być powodowane przez bardzo wiele czynników, w tym również nieprawidłowe stężenie witaminy D.
Badanie jej poziomu może pomóc w dobraniu odpowiedniej suplementacji i tym samym w przywróceniu prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych kobiet i mężczyzn.
Piśmiennictwo:
- Muscogiuri G, Altieri B, de Angelis C, Palomba S, Pivonello R, Colao A, Orio F. Shedding new light on female fertility: The role of vitamin D. Reviews in Endocrine and Metabolic Disorders. 2017.
- Lerchbaum E, Rabe T. Vitamin D and female fertility. Curr Opin Obstet Gynecol. 2014 Jun;26(3):145-50.
- Grzechocinska B, Dabrowski FA, Cyganek A, Wielgos M. The role of vitamin D in impaired fertility treatment. Neuro Endocrinol Lett. 2013;34(8):756-62.
- Brzozowska M, Karowicz-Bilińska A. The role of vitamin D deficiency in the etiology of polycystic ovary syndrome disorders. Ginekol Pol. 2013 Jun;84(6):456-60.
- Herian M, Grzesiak M. The role of vitamin D₃ and its receptor in the female reproductive system. Kosmos 2017 | 66 | 3 | 389-399.
